Η Γεωπολιτική των Τροφίμων

Πριν από ένα χρόνο ο κόσμος γνώρισε εξεγέρσεις για τα τρόφιμα σε παγκόσμια κλίμακα. Μετά από πτώση για δεκαετίες, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν εκθετικά μεταξύ 2006 και 2008. Οι τιμές του ρυζιού αυξήθηκαν κατά 217%, του σίτου κατά 136%, του καλαμποκιού κατά 125% και της σόγιας κατά περισσότερο από 100%. Πέρυσι έγινε πολύς λόγος για την επισιτιστική ασφάλεια και τον τρόπο διασφάλισής της, μαζί με τους λόγους της κρίσης. Αυτά περιελάμβαναν υψηλότερη χρήση γης για βιοκαύσιμα, σε συνδυασμό με την αποτυχία της καλλιέργειας σιταριού στον Καναδά και την ξηρασία στην Αυστραλία.

Σε ποιο βαθμό μπορεί κανείς να κατηγορήσει την υπερθέρμανση του πλανήτη για την επισιτιστική κρίση του περασμένου έτους δεν είναι σαφές. Ωστόσο, αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι παρόλο που η επισιτιστική κρίση έχει υποχωρήσει προς το παρόν λόγω προσωρινών τάσεων, το μέλλον των τροφίμων, της γεωργίας και της επισιτιστικής ασφάλειας είναι πολύ στενά συνδεδεμένο με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Τα πράγματα θα χειροτερέψουν μόνο εάν βρεθεί μια παγκόσμια λύση συνεργασίας.

Με τις αλλαγές της θερμοκρασίας, η γεωργία στις τροπικές περιοχές αναμένεται να επηρεαστεί περισσότερο. Αλλαγές στην περίοδο ανάπτυξης των καλλιεργειών παρατηρούνται ήδη σε χώρες όπως η Ινδία, η Αιθιοπία και η Λατινική Αμερική. Η καλλιέργεια καλλιεργειών που είναι ευαίσθητες στην άνοδο της θερμοκρασίας αναμένεται να μετατοπιστεί προς τις εύκρατες ζώνες ή σε υψηλότερα υψόμετρα. Αυτό έχει βιωθεί με την καλλιέργεια μήλου στη βόρεια Ινδία και τον καφέ στην Ουγκάντα. Δεν είναι μόνο θέμα μετάβασης σε άλλους τομείς. Πειράματα έχουν δείξει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη θα μπορούσε να οδηγήσει σε πτώση 10 τοις εκατό της παραγωγής αραβοσίτου στις αναπτυσσόμενες χώρες τα επόμενα 50 χρόνια.

Μετά την κρίση πέρυσι, μεγάλοι εξαγωγείς ρυζιού όπως η Ινδία, η Κίνα, η Βραζιλία, η Ινδονησία, η Καμπότζη και η Αίγυπτος μείωσαν τις εξαγωγές ρυζιού. Άλλοι, όπως η Αργεντινή, η Ουκρανία, η Ρωσία και η Σερβία είτε επέβαλαν υψηλούς δασμούς είτε εμπόδισαν τις εξαγωγές σιταριού αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τις τιμές για τις χώρες εισαγωγής τροφίμων.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα εξέλιξη ήταν η σύσταση του Οργανισμού Χωρών Εξαγωγής Ρυζιού (OREC) που αποτελείται από μια μικρή ομάδα χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας, συμπεριλαμβανομένων της Καμπότζης, του Λάος, της Μιανμάρ, της Ταϊλάνδης και του Βιετνάμ. Δεν είναι σαφές εάν η OREC βασίζεται στο πρότυπο του ΟΠΕΚ για να σχηματίσει ένα καρτέλ καθορισμού τιμών ρυζιού. Η οργάνωση έχει καταδικαστεί από πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Φιλιππίνων, μιας μεγάλης χώρας εξαγωγής ρυζιού, καθώς και της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης.

Η επισιτιστική κρίση οδήγησε στην υπογραφή νέων ειδών εμπορικών συμφωνιών, καθώς οι χώρες εισαγωγής τροφίμων προσπάθησαν να αγοράσουν ή να μισθώσουν μεγάλα τετράγωνα γης για να καλλιεργήσουν σε άλλες χώρες. Η Λιβύη, η οποία εισάγει σχεδόν το 90 τοις εκατό των σιτηρών της, μίσθωσε 250.000 στρέμματα γης στην Ουκρανία για να καλλιεργήσει σιτάρι για τον λαό της με αντάλλαγμα την πρόσβαση σε ένα από τα κοιτάσματα πετρελαίου της. Η Αίγυπτος επιδιώκει την απόκτηση γης στην Ουκρανία με αντάλλαγμα την πρόσβαση στο φυσικό της αέριο. Η Κίνα αναζητά επί του παρόντος μακροχρόνιες μισθώσεις γης σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, της Ρωσίας και της Βραζιλίας.

Το Κατάρ σχεδιάζει να μισθώσει 40.000 εκτάρια γεωργικής γης κατά μήκος της ακτής της Κένυας για την καλλιέργεια φρούτων και λαχανικών, με αντάλλαγμα την κατασκευή ενός λιμανιού 2,4 δισεκατομμυρίων λιρών κοντά στο τουριστικό νησί Lamu στον Ινδικό Ωκεανό.

Τον Φεβρουάριο του 2009, η Μαδαγασκάρη ήταν έτοιμη να υπογράψει μια συμφωνία 99 ετών για τη μίσθωση 1,3 εκατομμυρίων εκταρίων γης στην Daewoo Logistics Corporation της Νότιας Κορέας για να φυτέψει αραβόσιτο και φοινικέλαιο για εξαγωγή. Ωστόσο, αυτό έχει τεθεί σε αναμονή μετά από μεγάλες διαμαρτυρίες του λαού της Μαδαγασκάρης σχετικά με τους φόβους να γίνει αποικία της Νότιας Κορέας.

Μια άλλη πτυχή της υπερθέρμανσης του πλανήτη στα τρόφιμα είναι η εξάντληση των αποθεμάτων ψαριών στον ωκεανό λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας της θάλασσας και η μεγαλύτερη οξίνιση λόγω του αυξημένου ρυθμού απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό αναμένεται να σκοτώσει τα κοράλλια, επηρεάζοντας τον βιότοπο μικρότερων ψαριών, από τα οποία εξαρτώνται τα μεγαλύτερα ψάρια.

Έτσι, η υπερθέρμανση του πλανήτη αναμένεται να έχει κρίσιμο αντίκτυπο στην επισιτιστική μας ασφάλεια. Από τη στεριά μέχρι τις θάλασσες, τα τρόφιμα από τα οποία εξαρτόμαστε θα επηρεαστούν, αλλάζοντας όχι μόνο το μελλοντικό μας μενού αλλά και την πολιτική του κόσμου.

Σχολιάστε